 |
| Λουκιανός |
Στον διάλογο αυτόν εμφανίζεται για πρώτη φορά και η ρήση "ουκ αν λάβοις παρά του μη έχοντος" (δεν μπορείς να πάρεις από αυτόν που δεν έχει), η οποία έμεινε παροιμιώδης.
Ο Λουκιανός συγκαταλέγει τον Μένιππο μαζί με τον Αντισθένη, τον Διογένη, και τον Κράτη ως έναν από τους πιο σημαντικούς Κυνικούς της εποχής.
ΔΙΑΛΟΓΟΣ ΧΑΡΩΝΟΣ ΚΑΙ ΜΕΝΙΠΠΟΥ
ΧΑΡΩΝ
[1]. Ἀπόδος͵ ὦ κατάρατε͵ τὰ πορθμεῖα.
ΜΕΝΙΠΠΟΣ
Βόα͵ εἰ τοῦτό σοι͵ ὦ Χάρων͵ ἥδιον.
ΧΑΡΩΝ
Ἀπόδος͵ φημί͵ ἀνθ΄ ὧν σε διεπορθμεύσαμεν.
ΜΕΝΙΠΠΟΣ
Οὐκ ἂν λάβοις παρὰ τοῦ μὴ ἔχοντος.
ΧΑΡΩΝ
Ἔστι δέ τις ὀβολὸν μὴ ἔχων;
ΜΕΝΙΠΠΟΣ
Εἰ μὲν καὶ ἄλλος τις οὐκ οἶδα͵ ἐγὼ δ΄ οὐκ ἔχω.
ΧΑΡΩΝ
Καὶ μὴν ἄγξω σε νὴ τὸν Πλούτωνα͵ ὦ μιαρέ͵ ἢν μὴ ἀποδῷς.
ΜΕΝΙΠΠΟΣ
Κἀγὼ τῷ ξύλῳ σου πατάξας διαλύσω τὸ κρανίον.
ΧΑΡΩΝ
Μάτην οὖν ἔσῃ πεπλευκὼς τοσοῦτον πλοῦν.
ΜΕΝΙΠΠΟΣ
Ὁ Ἑρμῆς ὑπὲρ ἐμοῦ σοι ἀποδότω͵ ὅς με παρέδωκέ σοι.
ΕΡΜΗΣ
[2]. Νὴ Δί΄ ὀναίμην γε͵ εἰ μέλλω καὶ ὑπερεκτίνειν τῶν νεκρῶν.
ΧΑΡΩΝ
Οὐκ ἀποστήσομαί σου.
ΜΕΝΙΠΠΟΣ
Τούτου γε ἕνεκα νεωλκήσας τὸ πορθμεῖον παράμενε· πλὴν ἀλλ΄ ὅ γε μὴ ἔχω͵ πῶς ἂν λάβοις;
ΧΑΡΩΝ
Σὺ δ΄ οὐκ ᾔδεις κομίζειν δέον;
ΜΕΝΙΠΠΟΣ
῎Ηιδειν μέν͵ οὐκ εἶχον δέ. τί οὖν; ἐχρῆν διὰ τοῦτο μὴ ἀποθανεῖν;
ΧΑΡΩΝ
Μόνος οὖν αὐχήσεις προῖκα πεπλευκέναι;
ΜΕΝΙΠΠΟΣ
Οὐ προῖκα͵ ὦ βέλτιστε· καὶ γὰρ ἤντλησα καὶ τῆς κώπης συνεπελαβόμην καὶ οὐκ ἔκλαον μόνος τῶν ἄλλων ἐπιβατῶν.
ΧΑΡΩΝ
Οὐδὲν ταῦτα πρὸς πορθμέα· τὸν ὀβολὸν ἀποδοῦναί σε δεῖ· οὐ θέμις ἄλλως γενέσθαι.
ΜΕΝΙΠΠΟΣ
[3]. Οὐκοῦν ἄπαγέ με αὖθις ἐς τὸν βίον.
ΧΑΡΩΝ
Χάριεν λέγεις͵ ἵνα καὶ πληγὰς ἐπὶ τούτῳ παρὰ τοῦ Αἰακοῦ προσλάβω.
ΜΕΝΙΠΠΟΣ
Μὴ ἐνόχλει οὖν.
ΧΑΡΩΝ
Δεῖξον τί ἐν τῇ πήρᾳ ἔχεις.
ΜΕΝΙΠΠΟΣ
Θέρμους͵ εἰ θέλεις͵ καὶ τῆς Ἑκάτης τὸ δεῖπνον.
ΧΑΡΩΝ
Πόθεν τοῦτον ἡμῖν͵ ὦ Ἑρμῆ͵ τὸν κύνα ἤγαγες; οἷα δὲ καὶ ἐλάλει παρὰ τὸν πλοῦν τῶν ἐπιβατῶν ἁπάντων καταγελῶν καὶ ἐπισκώπτων καὶ μόνος ᾄδων οἰμωζόντων ἐκείνων.
ΕΡΜΗΣ
Ἀγνοεῖς, ὦ Χάρων͵ ὅντινα ἄνδρα διεπόρθμευσας; ἐλεύθερον ἀκριβῶς· οὐδένος αὐτῷ μέλει. οὗτός ἐστιν ὁ Μένιππος.
ΧΑΡΩΝ
Καὶ μὴν ἄν σε λάβω ποτέ.
ΜΕΝΙΠΠΟΣ
Ἂν λάβῃς, ὦ βέλτιστε· δὶς δὲ οὐκ ἂν λάβοις.
ΜΕΤΑΦΡΑΣΗ
ΧΑΡΩΝ
1. Πλήρωσε τα ναύλα, καταραμένε.
ΜΕΝΙΠΠΟΣ
Φώναξε, Χάρων, αν αυτό σου αρέσει.
ΧΑΡΩΝ
Πλήρωσε σου λέω, που σε μεταφέραμε.
ΜΕΝΙΠΠΟΣ
Δεν μπορείς να πάρεις από έναν που δεν έχει.
ΧΑΡΩΝ
Υπάρχει άνθρωπος χωρίς τον οβολό του;
ΜΕΝΙΠΠΟΣ
Αν υπάρχει και κανένας άλλος δεν ξέρω, Εγώ πάντως δεν έχω.
ΧΑΡΩΝ
Μα τον Πλούτωνα, θα σε πνίξω, τιποτένιε, αν δεν πληρώσεις.
ΜΕΝΙΠΠΟΣ
Κι εγώ θα σε χτυπήσω με το ξύλο και θα σου λυώσω το κρανίο.
ΧΑΡΩΝ
Έκανες δωρεάν λοιπόν τόσο ταξίδι;
ΜΕΝΙΠΠΟΣ
Να πληρώσει ο Ερμής για εμένα. Αυτός με παρέδωσε σ' εσένα.
ΕΡΜΗΣ
2. Μα τον Δία, είμαι για κλάματα, εάν πρόκειται και να πληρώνω για τους νεκρούς.
ΧΑΡΩΝ
Δε θα σε αφήσω.
ΜΕΝΙΠΠΟΣ
Τότε τράβηξε το πλοίο στη στεριά και καρτέρει. Μα πως μπορείς να πάρεις κάτι που δεν έχω;
ΧΑΡΩΝ
Κι εσύ δεν ήξερες ότι έπρεπε να ταξιδέψεις;
ΜΕΝΙΠΠΟΣ
Το ήξερα, αλλά δεν είχα, Και λοιπόν; Έπρεπε γι' αυτό να μην πεθάνω;
ΧΑΡΩΝ
Και λοιπόν εσύ μόνο θα καυχιέσαι ότι έχεις κάνει το ταξίδι δωρεάν;
ΜΕΝΙΠΠΟΣ
Όχι δωρεάν, φίλτατε. Γιατί και νερά έβγαλα από τη βάρκα και κουπί τράβηξα και είμαι ο μόνος από τους επιβάτες που δεν έκλαιγα.
ΧΑΡΩΝ
Αυτά δεν είναι τίποτε για τον λεμβούχο. Πρέπει να πληρώσεις τον οβολό. Δεν γίνεται διαφορετικά.
ΜΕΝΙΠΠΟΣ
3. Λοιπόν πήγαινέ με πάλι πίσω στη ζωή.
ΧΑΡΩΝ
Έξυπνος είσαι, για να εισπράξω και χτυπήματα από τον Αιακό.
ΜΕΝΙΠΠΟΣ
Άφησέ με λοιπόν ήσυχο.
ΧΑΡΩΝ
Δείξε μου τι έχεις στο σακκούλι.
ΜΕΝΙΠΠΟΣ
Λουπίνα, αν θέλεις, και το δείπνο της Εκάτης.
ΧΑΡΩΝ
Ερμή, από που μας έφερες αυτόν τον σκύλο; Και τί δεν έλεγε στο ταξίδι γελούσε σε βάρος των επιβατών, κορόϊδευε και μόνο αυτός τραγουδούσε, ενώ εκείνοι έσκουζαν.
ΕΡΜΗΣ
Αγνοείς, Χάρων, ποιον άνθρωπο μετέφερες; Έναν άνθρωπο αληθινά ελεύθερο, που δεν τον νοιάζει τίποτε. Αυτός είναι ο Μένιππος.
ΧΑΡΩΝ
Αν σε πιάσω άλλη φορά.
ΜΕΝΙΠΠΟΣ
Αν με πιάσεις, αγαπητέ. Δεύτερη φορά όμως δεν γίνεται να με πιάσεις.
